مونونوکلئوز عفونی (بیماری بوسه) چیست؟
کمتر بیماری را می‌شناسیم که اسم آن ترسناک نباشد اما علائم پر سر و صدایی ایجاد کند! بیماری بوسه یا بیماری بوسیدن یکی از همین مریضی‌هاست! بیماری مونونوکلئوز عفونی که به آن بیماری بوسه می‌گویند یکی از بیماری‌های عفونی است که با ویروسی به نام اپشتین بار ایجاد می‌شود. اما این بیماری چیست؟ چه علائمی ایجاد می‌کند؟ چرا به آن بیماری بوسه می‌گویند؟ برای درمان آن چه باید بکنیم؟ اگر در مورد این بیماری کنجکاو هستید، این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.
حتما از خود می‌پرسید که بیماری مونونوکلئوز چیست! بیماری مونونوکلئوز عفونی که معمولا بیماری بوسه یا بیماری بوسیدن نامیده می‌شود، توسط ویروسی ایجاد می‌شود که اپشتین بار نام دارد. این ویروس از طریق بزاق به افراد دیگر منتقل می‌شود. بنابراین اگر کسی در صورت شما سرفه کرد و یا شما را بوسید و بعد از آن احساس کردید گلو درد دارید، می‌توانید به مونوکلئوز عفونی سلام کنید.
جالب است بدانید که این بیماری از سرماخوردگی و آنفولانزا مسری‌تر نیست و احتمال انتقال کمتری دارید، اما از طریق استفاده از لیوان آلوده هم می‌توان به آن مبتلا شد. بیشتر افرادی که این بیماری را می‌گیرند، جوان یا نوجوان هستند. همچنین این گروه از بیماران بیشتر علائم را نشان می‌دهند. کودکان معمولا علائم کمتری نشان می‌دهند و کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
مونونوکلئوز عفونی در بزرگسالان شایع تر است؟
این بیماری بیشتر در نوجوانان، جوانان و مخصوصا دانشجویان دیده می‌شود. علت شیوع بیشتر آن در این گروه سنی قابل حدس زدن است. بوسیدن بین جوانان در این سنین شایع‌تر است و معمولا در این گروه توجه و دقت کمتری به سلامتی وجود دارد. بنابراین اگر به شخصی نزدیک می‌شوید یا کسی را در آغوش می‌گیرید و می‌بوسید، باید هزینه‌ی چنین نزدیکی‌هایی را هم به جان بخرید!
مونونوکلئوز عفونی در کودکان هم دیده می شود؟ (ویروس مونونوکلئوز کودکان)
این بیماری کمتر در کودکان دیده می‌شود. معمولا کودکان کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند و این علائم را با شدت کمتری نشان می‌دهند. تشخیص این بیماری در کودکان معمولا به درستی انجام نمی‌شود و بیماری‌های دیگر را پای این ویروس می‌نویسند و درمان‌های دیگری را در پیش می‌گیرند تا بیماری خود به خود درمان شود.
مونونوکلیوز خفیف، مونونوکلئوز عفونی حاد و مونونوکلئوز مزمن
این بیماری یک دوره‌ی نهفتگی نسبتا طولانی دارد که در کودکان کوتاه‌تر هم هست. این دوره بین ۴ تا ۶ هفته است. مونونوکلئوزیس در بسیاری از بیماران بعد از چند هفته خوب می‌شود. اما در برخی دیگر ممکن است که تا مدت‌ها آنها را درگیر کند. مخصوصا علائم تورم غدد لنفاوی در آن ماندگار شود.
مونونوکلئوز عفونی مزمن در افراد بسیار کمی بروز می‌کند که بیمار نمی‌تواند با ویروس مبارزه کند و آن را از بین ببرد. این ویروس در بدن شما می‌ماند و شروع به رشد و تکثیر می‌کند. در خون و ارگان‌های بدن شما باقی می‌ماند و ایجاد مشکلات جدی می‌کند.
علائم مونونوکلئوز عفونی چیست؟ (علائم بیماری بوسه)
علائم اصلی مونونوکلئوز متنوع هستند و این بیماری می‌تواند علائم کمتر شایع هم از خود نشان دهد. بنابراین بهتر است که تمامی علائم شایع و ناشایع را بشناسید تا این بیماری را بهتر تشخیص دهید. برخی از علائم شایع این بیماری شامل موارد زیر هستند:
- التهاب شدید گلو: گاهی این التهاب گلو با التهاب‌های باکتریایی (عفونت گلوی استرپتوکوکی) اشتباه گرفته می‌شود و بعد از درمان بهبود پیدا نمی‌کند. زیرا عامل ایجاد آن باکتری نبوده است و خوردن آنتی بیوتیک درمان آن نیست.
- بدن درد یا کوفتگی: یکی دیگر از شایع‌ترین مشکلاتی که این بیماری ایجاد می‌کند، بی‌حالی و بدن درد است. بنابراین اگر دلیل بدن درد و بی حالی خود را نمی‌دانید و علائم دیگر این بیماری را دارید، سریعا درمان را شروع کنید!
- تاول دهان و لب از دیگر علائم این بیماری است. تاول در دهان و لب ناشی از اپشتین بار ناشایع نیست.
- مونونوکلئوز عفونی گلودردی ایجاد می‌کند که تا ۲ ماه می‌تواند ادامه داشته‌باشد. پس اگر از خود می‌پرسید که علت گلو درد طولانی مدت چیست، می‌توانید به EBV شک کنید.
- تب
- ورم لوزه‌ها
- ورم غدد لنفاوی
- طحال برجسته و ورم کرده
مونونوکلئوز عفونی (اپشتین بار یا EBV) می‌تواند علائمی مانند فلج صورت هم ایجاد کنند. این علامت یکی از ترسناک‌ترین علامت‌هایی است که می‌تواند برای بیمار ایجاد شود. برخی از ویروس‌ها می‌توانند این علامت را ایجاد کند که یکی از آنها EBV و دیگری هرپس است. این فلج ناگهانی (بلز پالزی) به علت آسیب به اعصاب ایجاد می‌شود. هنگام ابتلا به این بیماری، اگر به بلز پالسی هم مبتلا شدید، باید به دکتر مراجعه کنید تا بررسی‌های دقیق‌تر برای شما انجام شوند.
علائمی مانند تب و گلودرد معمولا در هفته‌های اول برطرف می‌شوند. اما خستگی و ورم غدد لنفاوی تا مدت‌های طولانی‌تری برای شما باقی می‌مانند.
بثورات پوستی مونونوکلئوز
یکی دیگر از علائمی که ممکن است این بیماری ایجاد کند، راش‌های پوستی است. راش‌های پوستی و قرمز این بیماری در جلو و پشت بدن ایجاد می‌شوند. می‌توان این راش‌ها را به خوبی از دیگر راش‌ها تشخیص داد و تفکیک کرد. این علامت از اختصاصی‌ترین علائم این بیماری است. البته که این علامت متناسب با هر فرد ایجاد می‌شود و از فردی به فرد دیگر تغییر می‌کند. همچنین تنها علامتی که در این بیماری ایجاد می‌شود، راش پوستی نیست. برای آشنایی با انواع دانه های قرمز روی پوست می‌توانید این مطلب را بخوانید.
با دیدن علائم عفونت مونونوکلئوز به چه دکتری مراجعه کنیم؟
هنگامی که علائم این بیماری در شما بروز کرد، می‌توانید به دکتر عمومی یا دکتر عفونی مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین دکترهای عمومی و عفونی آشنا شوید.
علت بیماری مونونوکلئوز عفونی چیست؟ (عامل مونونوکلئوز عفونی)
علت بیماری مونونوکلئوز عفونی، عمدتاً ویروس اپشتین-بار (Epstein-Barr Virus یا EBV) است. این ویروس یکی از رایج‌ترین عوامل ویروسی در بین انسان‌ها محسوب می‌شود و اغلب از طریق تماس نزدیک و تبادل بزاق، مانند بوسیدن، به اشتراک گذاری ظروف غذاخوری یا نوشیدنی، و یا سرفه و عطسه منتقل می‌شود. EBV می‌تواند باعث بروز علائمی مانند تب، تورم غدد لنفاوی، خستگی شدید، و گلودرد شود. بیشتر افراد در طول زندگی خود به نوعی با این ویروس مواجه می‌شوند، و در بسیاری از موارد، عفونت بدون بروز علائم خاصی باقی می‌ماند.
مونونوکلئوز و کرونا
مونونوکلئوز عفونی و بیماری کووید-۱۹ (کرونا) به هم ربطی ندارند، زیرا عوامل بیماری‌زای آنها متفاوت هستند. مونونوکلئوز عفونی توسط ویروس اپشتین-بار (EBV) ایجاد می‌شود، در حالیکه بیماری کووید-۱۹ ناشی از ویروس کروناویروس جدید (SARS-CoV-۲) است. این دو ویروس در دسته‌های مختلف ویروسی قرار دارند و مکانیسم‌های مختلفی برای ایجاد بیماری دارند. بنابراین، بیماری‌های ناشی از این دو ویروس، هرچند که ممکن است برخی علائم مشابهی داشته باشند، اما کاملاً متفاوت و ناشی از دو عامل مختلف هستند.
تشخیص مونونوکلئوز عفونی چگونه انجام می شود؟
تشخیص مونونوکلئوز عفونی معمولاً با ترکیبی از بررسی علائم بالینی، سابقه پزشکی و آزمایش‌های خونی انجام می‌شود. روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر هستند:
- معاینه پزشکی: پزشک علائمی مانند تورم غدد لنفاوی، تورم طحال یا کبد و تب را بررسی می‌کند.
- آزمایش خون: برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های مخصوص به ویروس اپشتین-بار یا تغییرات خاص در گلبول‌های سفید خون که معمولاً در مونونوکلئوز عفونی دیده می‌شود.
- تست مونواسپات: این تست برای تشخیص وجود آنتی‌بادی‌های خاص در برابر EBV در خون استفاده می‌شود.
- شمارش کامل خون (CBC): برای بررسی تعداد و نوع سلول‌های خونی، به ویژه گلبول‌های سفید.
- آزمایش‌های تکمیلی: در مواردی که نیاز به اطلاعات بیشتر باشد، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد انجام شود.
ترکیب ارزیابی‌های بالینی و آزمایشگاهی به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیقی از وجود یا عدم وجود مونونوکلئوز عفونی ارائه دهد.
تست مونونوکلئوز عفونی یا آزمایش مونونوکلئوز عفونی
تست مونواسپات یا تست پائول-بانل، یک روش آزمایشگاهی است که برای تشخیص سریع مونونوکلئوز عفونی استفاده می‌شود. این تست با بررسی واکنش آنتی‌بادی‌های خاص در خون فرد به ویروس اپشتین-بار (EBV) انجام می‌پذیرد. در تست مونواسپات، نمونه خون فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مشخص شود آیا گلبول‌های سفید خون با حضور آنتی‌ژن‌های خاص واکنش نشان می‌دهند یا خیر. این واکنش معمولاً به صورت تشکیل توده‌هایی از سلول‌ها (آگلوتیناسیون) قابل مشاهده است.
اگر نتیجه تست مثبت باشد، نشان‌دهنده وجود آنتی‌بادی‌های خاص در برابر EBV در خون فرد است و این می‌تواند به عنوان یک نشانه برای تشخیص مونونوکلئوز عفونی تلقی شود. با این حال، این تست همیشه دقیق نیست و گاهی ممکن است نتایج غلط مثبت یا غلط منفی داشته باشد. بنابراین، پزشکان ممکن است از آزمایش‌های تکمیلی دیگری نیز برای تأیید تشخیص استفاده کنند.
درمان مونونوکلئوز عفونی چگونه انجام می شود؟
درمان مونونوکلئوز عفونی عمدتاً متمرکز بر تسکین علائم و حمایت از سیستم ایمنی بدن است، زیرا هیچ درمان دارویی مشخصی برای خود ویروس وجود ندارد. در اینجا به بخش‌های مختلف درمان اشاره می‌کنم:
درمان دارویی مونونوکلئوز عفونی چیست؟
مسکن‌ها و تب‌برها موثر هستند. برای تسکین درد و کاهش تب، داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن توصیه می‌شوند. استراحت کافی برای بهبودی سریع‌تر حیاتی است. نوشیدن مایعات به کاهش علائم کمک می‌کند و از کم آبی بدن جلوگیری می‌کند.
طول دوره درمان مونونوکلئوز عفونی چقدر است؟
دوره درمان متغیر است و به شدت علائم بستگی دارد. در بسیاری از موارد، علائم ظرف چند هفته بهبود می‌یابند، اما خستگی ممکن است برای مدتی طولانی‌تر ادامه یابد.
درمان گیاهی مونونوکلئوز و درمان مونونوکلئوز عفونی در طب سنتی
قبل از شروع هر گونه درمان خودسرانه یا گیاهی، مشورت با پزشک توصیه می‌شود تا از تداخل دارویی یا واکنش‌های نامطلوب جلوگیری شود. برخی از روش‌های گیاهی شامل موارد زیر هستند:
- چای‌های گیاهی: برخی چای‌های گیاهی مانند چای بابونه یا زنجبیل می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند.
- عسل: به دلیل خواص ضد میکروبی و التیام‌بخشی، مصرف عسل توصیه می‌شود.
- ویتامین‌ها و مواد معدنی: مکمل‌هایی مانند ویتامین C و زینک ممکن است به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند.
روش پیشگیری از بیماری بوسه چیست؟
پیشگیری از بیماری بوسه یا مونونوکلئوز عفونی که عمدتاً توسط ویروس اپشتین-بار (EBV) ایجاد می‌شود، شامل روش‌های زیر است:
- اجتناب از تماس نزدیک: پرهیز از بوسیدن یا به اشتراک گذاشتن ظروف، لیوان‌ها و وسایل غذاخوری با افرادی که مبتلا به مونونوکلئوز هستند یا علائم آن را دارند.
- رعایت بهداشت دست: شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون برای کاهش خطر انتقال ویروس.
- استفاده از ماسک در صورت لزوم: در صورتیکه در معرض فرد مبتلا به مونونوکلئوز یا سایر عفونت‌های تنفسی قرار دارید، استفاده از ماسک می‌تواند مفید باشد.
- پرهیز از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی: مانند مسواک، حوله و سایر وسایلی که ممکن است با بزاق تماس داشته باشند.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: از طریق رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، خواب کافی و مدیریت استرس.
این روش‌ها می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به بیماری کمک کنند، اما توجه داشته باشید که ویروس EBV بسیار رایج است و بسیاری از افراد در طول زندگی خود به نوعی با این ویروس مواجه می‌شوند.